Title: Czy umowa powiernicza podlega opodatkowaniu? Sprawdź teraz, zanim podpiszesz
Autor: Joanna Wysocka
Data publikacji: 2025-05-04
Data ostatniej aktualizacji: 2025-05-04
Umowa powiernicza budzi wiele pytań – nie tylko prawnych, ale i podatkowych. Choć jej konstrukcja formalnie nie została szczegółowo uregulowana w polskich przepisach, to praktyka gospodarcza korzysta z niej coraz częściej. Czy jednak zawarcie umowy powierniczej wiąże się z obowiązkiem podatkowym?
W tym artykule znajdziesz:
- Czym właściwie jest umowa powiernicza i w jakim celu się ją zawiera
- Jakie stanowisko zajmuje fiskus i organy skarbowe wobec takich umów
- Czy występuje podatek dochodowy, VAT lub PCC
- Kiedy umowa może zostać zakwestionowana przez urząd
- Jak zabezpieczyć się przed ryzykiem podatkowym
Czytaj dalej i rozwiej wątpliwości dotyczące opodatkowania umów powierniczych.
Spis treści
- Czym jest umowa powiernicza?
- Rodzaje umów powierniczych – najczęstsze zastosowania
- Stanowisko fiskusa wobec umów powierniczych
- Czy umowa powiernicza podlega opodatkowaniu?
- Podatek PCC – czy dotyczy umów powierniczych?
- VAT i dochodowy – kiedy mogą wystąpić?
- Ryzyka podatkowe i możliwe sankcje
- Jak zabezpieczyć umowę powierniczą przed skutkami podatkowymi?
- Podsumowanie – co musisz wiedzieć?
Czym jest umowa powiernicza?
Umowa powiernicza to konstrukcja prawna, która opiera się na zaufaniu pomiędzy stronami. Jedna ze stron (powierzający) przekazuje drugiej (powiernikowi) określone prawa lub środki, które mają być zarządzane zgodnie z ustalonym celem – np. zakup nieruchomości, inwestycja, czy prowadzenie biznesu.
Choć nie została uregulowana wprost w Kodeksie cywilnym, jej dopuszczalność potwierdza orzecznictwo i doktryna.
Rodzaje umów powierniczych – najczęstsze zastosowania
- Umowa powiernicza dotycząca nabycia nieruchomości
- Umowa o zarządzanie aktywami lub spółką
- Umowa inwestycyjna (np. startup + inwestor)
- Powiernictwo w zakresie kont bankowych lub papierów wartościowych
- Umowy w strukturach międzynarodowych i holdingowych
Każdy z tych przypadków może wiązać się z innymi skutkami podatkowymi.
Stanowisko fiskusa wobec umów powierniczych
Fiskus od lat podchodzi do umów powierniczych z ostrożnością. Choć są one legalne, mogą – w ocenie urzędów – służyć do obejścia prawa podatkowego. Dlatego kluczowe jest odpowiednie udokumentowanie rzeczywistego celu umowy i przepływów finansowych.
Dyrektor KIS w licznych interpretacjach indywidualnych potwierdza, że nie każda umowa powiernicza rodzi skutki podatkowe, ale… wiele zależy od jej treści.
Czy umowa powiernicza podlega opodatkowaniu?
Zasadniczo, sama umowa powiernicza jako dokument nie podlega obowiązkowi podatkowemu. Nie stanowi umowy sprzedaży, darowizny ani innej umowy nazwanej, co oznacza, że nie generuje automatycznie obowiązku podatkowego.
Wyjątek może stanowić:
- Zbycie rzeczy przez powiernika na rzecz osoby trzeciej
- Otrzymanie korzyści majątkowej przez którąkolwiek stronę
- Nieprawidłowo udokumentowany przepływ środków
Podatek PCC – czy dotyczy umów powierniczych?
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) dotyczy tylko umów wymienionych w ustawie, jak sprzedaż, pożyczka, darowizna, ustanowienie hipoteki. Umowa powiernicza nie została tam wymieniona, dlatego co do zasady nie podlega PCC.
Wyjątkiem może być np. sytuacja, gdy w ramach umowy dochodzi do pożyczki – wtedy taka czynność może zostać opodatkowana PCC.
VAT i dochodowy – kiedy mogą wystąpić?
W przypadku powiernika działającego jako przedsiębiorca może dojść do uznania, że wykonuje usługę powierniczą – a to może generować obowiązek naliczenia VAT.
Z kolei w przypadku przekazania majątku lub korzyści majątkowych przez powiernika powierzającemu – może powstać dochód podlegający PIT lub CIT.
Warto przeanalizować:
- Czy powiernik pobiera wynagrodzenie?
- Czy umowa przewiduje przeniesienie majątku?
- Czy występuje korzyść dla którejkolwiek ze stron?
Ryzyka podatkowe i możliwe sankcje
Umowy powiernicze często są kontrolowane przez urzędy skarbowe, szczególnie gdy występują znaczne kwoty. Do głównych ryzyk należą:
- Domiar podatkowy – jeśli urząd uzna, że umowa ukrywa sprzedaż lub darowiznę
- Podatek od nieujawnionych dochodów
- Kary za unikanie opodatkowania (klauzula GAAR)
- Brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów
Jak zabezpieczyć umowę powierniczą przed skutkami podatkowymi?
Aby uniknąć problemów podatkowych:
- Sporządź umowę w formie pisemnej z dokładnym opisem celów i obowiązków
- Udokumentuj każdy przepływ środków finansowych
- Unikaj form pożyczki i darowizny bez podatkowego pokrycia
- Rozważ złożenie wniosku o interpretację indywidualną do KIS
- Skonsultuj się z doradcą podatkowym
Podsumowanie – co musisz wiedzieć?
Umowa powiernicza co do zasady nie podlega opodatkowaniu, ale jej konsekwencje zależą od praktycznego wykonania, intencji stron i tego, jak zostanie oceniona przez fiskusa. Najważniejsze to działać transparentnie, zabezpieczać się dokumentacją i unikać ukrytych czynności prawnych.